کد محصول : FC10097
کتاب امثال و حکم دهخدا چهار جلدی اثر علی اکبر دهخدا
از سال ها ، پیش از آنکه اولین مجلد از “لغت‌نامه” شاهکار گرانقدر علامه دهخدا بطبع برسد و پرده از رخسار این فرهنگ نامه ی کبیر که مایه ی فخر و مباهات ایران و ایرانی است به یکسو شود و عظمت بی قیاس کاری مردانه که این راد مرد سخت کوش در راه معرفی و اعتلای فرهنگ و زبان فارسی به انجام رسانیده به مشاهده ی همگان برسد تنها کتاب : «امثال و حکم» بود که می توانست اهمیت و جلالت قدر “لغت‌نامه ی” دهخدا را بنمایاند و بشناساند….
کتاب امثال و حکم کتاب قطور چهار جلدی به تالیف علی اکبر دهخدا است که در سال ۱۳۱۰ در تهران منتشر شد. این مجموعه دارای نزدیک به ۵۰ هزار امثال و حکم (ضرب المثل) و کلمات قصار و ابیات متفرقه‌است. مطالب به ترتیب الفبا تنظیم یافته و ضرب المثل‌ها شرح و تفسیر شده‌است و بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۰ جمع‌آوری شدند و منتشر شد. دهخدا، از خرد سالگی به گردآوری امثال عوام، کوشش کرده بود.ضرب المثل گونه ای از بیان است که معمولاً تاریخچه و داستانی پند آموز در پس بعضی از آن‌ها نهفته است. بسیاری از این داستان ها از یاد رفته اند، و پیشینهٔ برخی از امثال بر بعضی از مردم روشن نیست ؛ بااین‌حال ، در سخن به کار می رود.معرفی کوتاه مثل در ادبیات ما جایگاه ویژه ای دارد هر مثلی به خودی خود تاریخ فشرده ای است که مردم امروز را به ریشه های فرهنگی گذشته ی کشورمان پیوند می زند.مثل ها بسیار ارزشمندند ، زیرا عمری به درازای عمر انسان دارند.هر مثلی تاریخ و قصه ی شیرینی دارد که از نوع زندگی ، باور ها و آداب و رسوم اجداد ما پرده بر می‌دارد و به ما امکان می دهد که با تکیه بر تجربه های پیشینیان بهتر زندگی کنیم.
بخش‌های کتاب:
بخش بزرگ تر کتاب (۹۷ درصد آن) عبارت از ضرب المثل‌های مکتوب ادیبانه، کلمات قصار و اشعاری از قدمای شاعران ایران یا شاعران فارسی زبان و تنها ۳درصد آن ضرب المثل‌های عامیانه است.
منابع کتاب:
دهخدا برای جمع‌آوری مطالب کتاب از منابع زیر استفاده کرد.
مجموعهٔ «امثال میدانی» که در سدهٔ پنجم هجری به زبان عربی تالیف شده‌است.
دهخدا از این کتاب نزدیک به هزار ضرب المثل عربی بر گرفته و به مجموعهٔ خود وارد کرده‌است.
«مجموعهٔ مختصر امثال» چاپ هندوستان که یک صد ضرب المثل از آن اقتباس کرده‌است.
«جامع التمثیل» که در هند و در سدهٔ ۱۱هجری چاپ شده و دهخدا نزدیک به سیصد مثل از آن در کتاب خود آورده‌است.
«شاهد صادق»که یک مجموعهٔ هندی است و دهخدا توجه ویژه‌ای به آن نداشته و به نقل از چند مثال از آن بسنده کرده‌است.
شیوه جمع‌آوری مطالب:
دهخدا به پیروی از رسم و شیوهٔ شاعران و نویسندگان قدیم ایران ضرب المثل‌ها را نه به صورتی که در زبان مردم بوده،بلکه به صورتی که در کتاب‌ها و دیوان‌ها آمده نقل کرده‌است. چنان که گویی اصلا در صدد گردآوری فولکلور نبوده، بلکه قصد داشته که شعرها و کلمات اخلاقی و پندآموز را در یک جا گرد آورد.از این رو است که ضرب المثل‌ها در کتاب او مقام دوم را گرفته و اغلب تنها به عنوان مترادف امثال و حکم ادبی ذکر گردیده‌است.مولف مفهوم ضرب المثل را با مفهوم کلمات کوتاه حکیمانه و اخلاقی در هم ریخته‌است.دهخدا در تالیف خود بیش از هزار عبارت عربی آورده‌استکه بیش تر آیات قرآن و احادیث نبوی و کلمات منسوب به امامان شیعه و امثال و نظایر آن‌ها است.چهل و پنح هزار بیت از شاعران کلاسیک(از جمله پنج هزار بیت از فردوسی، چهار هزار بیت از سعدی، دو هزار و پانصد بیت از نظامی، دو هزار و پانصد بیت از اسدی طوسی، دو هزار و پانصد بیت از جلال الدین رومی)در کتاب جمع‌آوری شده‌است.
بیش تر این بیت‌ها شکل‌های گوناگون یک ضرب المثل است که هر شاعری به سلیقهٔ خود و با بیانی خاص به نظم در آورده‌است. تعمیم مفهوم ضرب المثل تا بدین میزان هرگز جایز نیست و تنها عباراتی را که مال خاص و بی تردید مردم بوده (خواه فولکلوری و خواه ادبی) می توان در زمرهٔ ضرب المثل‌ها به شمار آورد. با دقت و بررسی در این مجموعه به خوبی آشکار می‌گردد که دهخدا امثال و حکم، آیات و اخبار و کلمات قصار بزرگان را بدون توجه به این که آیا در میان مردم رایج و متداول اند یا نه گردآوردی و در کنار هم قرار داده‌است.